Dit blog is het derde in een serie van drie over rekenschap in en door organisatienetwerken. Blog 1 ging over het begrip rekenschap (‘accountability’). Dit tweede blog behandelde voorwaarden voor goed extern toezicht en dit derde blog gaat over interne en horizontale rekenschapsmechanismen.

De blogs zijn op persoonlijke titel geschreven maar maken gebruik van de tussentijdse resultaten van het door NWO en de Inspectieraad gefinancierde onderzoek naar toezicht en verantwoording in en door netwerken (EISON, Zie: https://www.tilburguniversity.edu/nl/onderzoek/instituten-en-researchgroepen/eison

Blog 3 – Toezichtarrangementen – ontwerpprincipes en mogelijke vormen

Dit blog is het tweede in een serie van drie over rekenschap in en door organisatienetwerken. Blog 1 ging over het begrip rekenschap (‘accountability’), dit  tweede blog over voorwaarden voor toezicht op en in organisatienetwerken en het derde over interne en horizontale rekenschapsmechanismen.

De blogs zijn op persoonlijke titel geschreven maar maken gebruik van de tussentijdse resultaten van het door NWO en de Inspectieraad gefinancierde onderzoek naar toezicht en verantwoording in en door netwerken (EISON, Zie: https://www.tilburguniversity.edu/nl/onderzoek/instituten-en-researchgroepen/eison

Blog 2 – Voorwaarden voor toezicht op en in organisatienetwerken

Dit blog is het eerste in een serie van drie over rekenschap in en door organisatienetwerken. Blog 1 gaat over het begrip rekenschap (‘accountability’), het tweede over voorwaarden voor toezicht op en in organisatienetwerken en het derde over interne en horizontale rekenschapsmechanismen.

De blogs zijn op persoonlijke titel geschreven maar maken gebruik van de tussentijdse resultaten van het door NWO en de Inspectieraad gefinancierde onderzoek naar toezicht en verantwoording in en door netwerken (EISON, Zie: https://www.tilburguniversity.edu/nl/onderzoek/instituten-en-researchgroepen/eison

Blog 1 Beschouwingen over toezicht, accountability en rekenschap

Het eindrapport van ons actie-onderzoek naar toezicht in en op organisatienetwerken in het domein Sociaal Wonen is beschikbaar! Samen met 7 netwerken waarbij een of meer corporaties zijn betrokken, de VTW, het Ministerie van BZK en Aedes verkenden we waar je op moet letten bij het vormgeven van toezicht in en op organisatienetwerken:

Rapport: Naar passende toezichtarrangementen voor organisatienetwerken in het domein van het sociaal wonen

Van Montfort, Kenis & Lindemann (2023) – Naar passende toezichtarrangementen voor organisatienetwerken

Tools: Toezichtscan + paden naar passend Toezicht

Toezichtscan en paden naar passend toezicht

Artikelen: Paden naar passend toezicht & bouwstenen voor intern toezicht

Van Montfort, Kenis & Lindemann (2023) – Paden naar passend toezicht

Van Montfort & Kenis (2023) – 9 bouwstenen voor intern toezicht (Handvatten voor toezicht in en op organisatienetwerken) (def)

Interviews:

Passend toezicht op lokale netwerken: levert de samenwerking op wat je wilt? Interview Kenis & Van Montfort in Aedesmagazine (2023): Passend toezicht op lokale netwerken (aedesmagazine.nl)

In je omgeving ligt je bestaansrecht (interview Kenis & Van Montfort, Platform 31, april 2023, p. 50-51): Magazine Meer bereiken met organisatienetwerken def

Het onderzoek wordt de komende jaren in het EISON-project voortgezet (zie bericht van 21 juni 2021) en uitgebreid met een brede waaier aan typen netwerken in de domeinen Onderwijs (Passend Onderwijs), Veiligheid, Zorg en Sociaal Wonen. Voor informatie zie:

Welcome to EISON! | Tilburg University

Het NRO-onderzoek ‘Verduurzaming van Publieke Waarde door samenwerking in het mbo’ is gepubliceerd.

Naast het Eindrapport omvat de opbrengst elf casusportretten, een literatuuronderzoek samenwerkingsverbanden en een paper over de juridische vormgeving van samenwerking.  Ook geeft het de praktijk inzichten en handige instrumenten zoals de praatplaat, tijdlijn-tool en een samenwerkingsscan.

Zie ook: www.hsvmbo.nl

Bij de onderzochte cases (11 samenwerkingsverbanden waar een mbo-instelling is betrokken) zijn de volgende factoren sterk richtinggevend zijn geweest voor het verloop van de horizontale samenwerking:

• het design. Bij het ontwerpen van de samenwerking is het vooral van belang dat alle relevante partijen aan tafel zitten en dat het governancemodel (verdeling van taken, rollen en verantwoordelijkheden) past bij de aard van de samenwerking die bijvoorbeeld formeel of informeel, strategisch of operationeel, dwingend of vrijblijvend kan zijn.
• de randvoorwaarden. Daarbij springt met name de wendbaarheid – het kunnen inspelen op veranderingen in vraag en vraagstukken – als belangrijke randvoorwaarde voor succesvolle samenwerking er uit.
• de essentiële drivers. Vier drivers blijken in het bijzonder van belang te zijn om samenwerking duurzaam tot een succes te maken:

– prikkels die samenwerken aantrekkelijk maken;

– een gevoel van urgentie voor samenwerking bij alle deelnemers;

– voldoende gedeelde belangen om de samenwerking op gang te houden;

– een positieve dynamiek, dat wil zeggen onderling vertrouwen, enthousiasme en een informele cultuur.

Deze factoren hebben vooral in onderlinge samenhang hun uitwerking gehad. Anders gezegd: alleen een gevoel van urgentie is in de casuïstiek niet voldoende. Ook dan moet sprake zijn van een relevant design en van randvoorwaarden die de horizontale samenwerking op passend wijze faciliteren.

Hoe houd je toezicht op lokale netwerken?

https://www.aedesmagazine.nl/edities/1-2022/artikelen/hoe-houd-je-toezicht-op-lokale-netwerken

Meer weten over de tussenresultaten van ons onderzoek over toezicht op organisatienetwerken in onderwijs, zorg, sociaal wonen en veiligheid? Neem contact op via de contactbutton.

Publieke waardecreatie door organisatienetwerken in het mbo?

Binnenkort verschijnt ook het eindrapport van ons onderzoek naar duurzame publieke waardecreatie in het middelbaar beroepsonderwijs. Kijk op deze website en op deze: https://www.hsvmbo.nl/

Als onderdeel van ons onderzoek naar publieke waardecreatie door samenwerkingsverbanden in het Middelbaar Beroepsonderwijs hebben we een (internationaal) literatuuroverzicht van samenwerkingsverbanden gemaakt:

Literatuuronderzoek samenwerkingsverbanden (def)

Meer weten over het onderzoek? Zie: Horizontale samenwerking en verantwoording door het mbo | Horizontale samenwerking in het MBO (hsvmbo.nl)

Met zeven woningcorporties zijn we van start gegaan met het tweejarige project Effectieve toezichtarrangementen voor organisatienetwerken in het domein sociaal wonen. Het project sluit aan bij het onderzoeksprogramma uit het vorige bericht dat zich richt op het toezicht op organisatienetwerken in het onderwijs, de zorg, veiligheid en sociaal wonen. Basisvraag is: hoe kunnen we het interne en externe toezicht zo inrichten dat het toezicht geen hindermacht is bij het functioneren van organisatienetwerken en daarmee het oplossen van complexe maatschappelijke problemen in de weg zit, maar juist bijdraagt aan de oplossen van deze maatschappelijke problemen.

De corporaties die meedoen zijn: Havensteder, Rochdale, Wonen Limburg, Trivire, Zayaz, Bo-Ex en Den Helder. De maatschappelijke vraagstukken variëren van duurzaamheid (warmtenet/aardgasvrij), armoedebestrijding, beschermd wonen, woon-zorgcombinaties, differentiatie van de woningvoorraad tot gebiedsontwikkeling.

Het project is een samenwerkingsverband van de deelnemende corporaties, de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties (VTW), Aedes, de Autoriteit Woningcorporaties (Aw), het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK), het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Vrije Universiteit (VU), Tilburg University (TiU) en Wisselwerkers.

Veel maatschappelijke vraagstukken vereisen samenwerking in organisatienetwerken. Het bestaande toezicht is niet geschikt voor netwerken. Dit onderzoek richt zich op het ontwikkelen van innovatieve toezichtarrangementen voor organisatienetwerken in de domeinen zorg, sociaal wonen, onderwijs en veiligheid. De kennis uit dit onderzoek wordt vertaald in een toolbox en een onderwijsmodule.

Wetenschappelijk kernteam: Patrick Kenis (Tilburg University), Cor van Montfort (Vrije Universiteit/Tilburg University), Melanie Ehren (Vrije Universiteit), Mirella Minkman (Tilburg University) en Joerg Raab (Tilburg University).

Zie:

De drie winnende onderzoeksprogramma’s voor Vernieuwing van Toezicht zijn bekend | Nieuwsbericht | Rijksinspecties

https://www.nwo.nl/nieuws/nwo-financiert-drie-nwa-onderzoeken-naar-toezichthouden-een-veranderende-maatschappij

Verantwoording hoeft voor scholen geen ‘moetje’ te zijn! Verantwoording kan ook bijdragen aan een lerende organisatie, draagvlak in de omgeving en aan publieke waarde creatie. Lees ons rapport ‘Van rekenschap naar reflectie’ met tips, tools en praktijkervaringen en maak een zelfanalyse met de Verantwoordingsscan.

Van Rekenschap naar Reflectie (2021) – Van Montfort, Lindemann, Kuitenbrouwer en Bokhorst

Zie ook: https://www.vo-raad.nl/nieuws/eindrapport-project-versterking-verantwoording-inzichten-tips-en-werkwijzen-uit-de-praktijk-gebundeld